Een week of twee geleden kwam de jaarlijkse Quote 500 uit, die dit jaar geheel in het teken staat van “goed doen”. Je hoort er tegenwoordig als vermogende blijkbaar niet meer bij als je niet je eigen stichting hebt of tenminste een deel van je vermogen deelt met de maatschappij. Dezelfde tendens zien we in het bedrijfsleven. De vraag is niet meer: OF je wat doet, maar: WAT je doet. De meeste mensen (vooral binnen de sector) juichen dit gedrag toe. Maar er zijn ook mensen die hier wat minder enthousiast over zijn en ik denk dat het tijd is om dat geluid ook te laten horen.
Het is namelijk nog maar de vraag is of we als samenleving willen dat een aantal machtige instituties – zoals bedrijven – bepalen hoe onze samenleving eruit ziet. We hebben ooit met elkaar afgesproken dat we onze samenleving democratisch vormgeven. Dat betekent ‘one man, one vote’, waarin iedere burger (boven de 18 jaar) gelijke invloed kan hebben. Maar onze samenleving lijkt opgeschoven naar een ‘one euro, one vote’ waarbij geldt; hoe meer geld, hoe meer macht in de samenleving. Dat kan verstrekkende gevolgen hebben.
Wist u dat er bijvoorbeeld een ware onderwijsstrijd in Amerika gaande is tussen rijke filantropen en bedrijven die ieder hun eigen visie hebben op wat kinderen zouden moeten leren? De vraag is: willen we dat zij bepalen wat onze kinderen leren, zeker als we weten dat ze daar een eigen agenda mee voeren? In Nederland lijkt dat ondenkbaar, maar is wellicht wel de voorbode. Wie weet als het onderwijs zich genoodzaakt ziet door de bezuinigingen om hun middelen ergens anders te zoeken?
En als tweede: wist u dat bedrijven –ook vanuit Nederland- nieuwe markten verkennen en first mover advantages creëren door ontwikkelingswerk te doen? Dat lijkt een mooie case voor shared value creation zoals Michael Porter dat zou noemen, maar de vraag is of filantropie daarvoor bedoeld is en of we dat willen als samenleving. Gaan we niet wat ver in de instrumentele aanpak. En waar is de moraliteit gebleven? Zonder de samenleving en alle bronnen en infrastructuur die deze samenleving biedt, zouden bedrijven niet eens kunnen starten, groeien en bloeien. Dus waar is de morele verplichting om de samenleving te versterken waarvan bedrijven zoveel van profiteren?
Wat mij betreft staat er niet ter discussie of het goed of slecht is dat vermogenden en rijke instituties -zoals het bedrijfsleven- teruggeven aan of investeren in de maatschappij. Wel staat ter discussie waar wij als democratische samenleving willen dat bepaalde instituties wel of geen invloed op hebben. Maar ook hoe bedrijven zelf vinden dat de moraliteit en ethiek vorm moet worden gegeven of bewaakt moet worden binnen het veld. Want zoals Spiderman altijd zegt: With great power comes great responsibility. En ik denk dat we niet bang moeten zijn om daar een maatschappelijk debat of dialoog over te houden.
Wil je de hele uitzending terugluisteren? Klik hier.
